Déraciné, ontworteld door migratie

Onderstaand stuk schreef ik al weer meer dan een jaar geleden, het vormde de inleiding op mijn aanvraag bij een fonds. Gisteravond was ik wederom bij onderstaande restauranthouder op bezoek en het leek me leuk dit stuk te delen alvorens ‘deel 2’ te schrijven over deze tweede ontmoeting.

Déraciné

ontworteld door migratie

Voor het schrijven van dit stuk zat ik ‘s middags in een klein Arnhems restaurantje, net om de hoek van het Coehoorn park, de toekomstige locatie van de boom. Ik werd geholpen door een wat schuchtere, maar zeer vriendelijke man van onduidelijke komaf. Het restaurant was op mij en 5 andere mensen na, leeg. Er ging een zekere betovering van de plek uit, enerzijds door de inrichting, die wat onwerkelijk was met kunstbomen die je in een soort kunstbos plaatsten. Anderzijds omdat het leek alsof we daarbinnen heel ver van de buitenwereld waren, waar iedereen gehaast door de regen stampte. Hier leek de tijd buiten te worden gehouden en een gemoedelijkheid te heersen uit vroeger tijden.

Het kwam in mij op om de man eens te vragen naar zijn verhaal, want ik kon horen dat hij hier niet geboren was en ik wilde weleens proberen hoe mijn plannen om te gaan werken met migrantenverhalen zouden vallen bij de doelgroep. En wie weet, je weet nooit wat er van komt. Drie andere gasten – gepensioneerde babyboomers – waren mij echter voor. Zij knoopten een gesprek met de man aan en vroegen hem naar de foto’s naast de kassa en hoe hij hier zo terecht was gekomen. Ik kon niet alles volgen, maar de interesse en het geanimeerde gesprek zelf spraken boekdelen.

Eenmaal aan de koffie na de eenvoudige maar smaakvolle maaltijd was het restaurant leeg en kwam ik met de man in gesprek. Hij bleek van Marokkaanse afkomst en had na zijn studie biologie in Marokko, micro-biologie in België gedaan. Op een dag begin jaren negentig had zijn oom gebeld en gevraagd hem te komen helpen in dit restaurant, dat hij zojuist had overgenomen. Hij was nooit meer vertrokken. Het was hem nooit gelukt in zijn vakgebied aan het werk te komen, hij dacht door zijn gebrekkige Nederlands. Was dat het wat deze man verloren had bij zijn wisseling van aarde? De mogelijkheid zijn intelligentie in te zetten? Zijn status? Het leek hem niet veel te deren.

Nu de tent leeg was hadden we de tijd om verder in gesprek te raken. Ik vertelde hem over De Ontaarde Boom en liet hem de foto’s zien. “Déraciné” zeggen we in het Frans zei hij, en daarmee bedoelen we dat iemand van zijn grond, zijn plek losgeraakt is.